Diabetes en oogziekte

Diabetes en oogziekte

Diabetes hebben betekent extra aandacht besteden aan de ooggezondheid [1]. Na verloop van tijd kan zich mogelijk een oogziekte ontwikkelen, diabetische retinopathie genoemd. [1,2,3,4]. Wat is diabetische retinopathie, wat zijn de oorzaken en symptomen? Hoe kan het worden voorkomen en behandeld? Lees verder voor de antwoorden.

Definitie en oorzaken

Het netvlies bevindt zich aan de achterkant van het oog en bestaat uit verschillende lagen lichtgevoelige zenuwcellen. Door lichtsignalen van onze omgeving om te zetten in elektrische zenuwimpulsen en deze door te geven aan de hersenen, kunnen we ze zien [5,6].

Diabetische retinopathie wordt gekenmerkt door een reeks laesies aan het netvlies [2], voornamelijk veroorzaakt door:

• de duur van de diabetes [1,2,4];
• diabetes die niet in evenwicht is (vooral bij frequente hyperglykemie) [1,3,4];
• hoge bloeddruk [1,4].

Het is een van de meest voorkomende complicaties van diabetes [3]. Gelukkig ontwikkelt slechts een minderheid uiteindelijk een visuele beperking [2].

Symptomen

Diabetische retinopathie is meestal gedurende enkele jaren asymptomatisch voordat het gezichtsvermogen begint te dalen [1,2,3,4]. Er zijn twee stadia van diabetische retinopathie [1,2,3,4]:

• het vroege stadium, dat non-proliferatieve diabetische retinopathie wordt genoemd. In dit stadium komt het vaak voor dat er geen problemen met het gezichtsvermogen zijn, zelfs als het netvlies broos wordt: de bloedvaten raken verstopt en gaan lekken, waardoor de bloedtoevoer naar bepaalde delen van het netvlies uiteindelijk wordt onderbroken. Er kunnen micro-aneurysma's (verwijding van de bloedvaten in het netvlies) worden waargenomen [1,2,3];
• het gevorderde stadium, dat proliferatieve retinopathie wordt genoemd. Ter compensatie van het ontbreken van de bloedtoevoer vormen zich nieuwe, afwijkende bloedvaten op de papil en op de iris en het netvlies. Dit kan gepaard gaan met macula-oedeem. Dit is een zwelling of verdikking van de macula (het midden van het netvlies) als gevolg van vochtophoping. In meer gevorderde gevallen kan er ook een bloeding in het oog ontstaan, kan het netvlies loslaten of kan er neovasculair glaucoom optreden. In dit stadium kunnen verschillende symptomen optreden, zoals verlies van gezichtsscherpte en beeldvervorming [1,2,3].

Als dit niet wordt behandeld, kan diabetische retinopathie leiden tot blindheid. Om het ontstaan ervan te voorkomen wordt door verschillende klinische onderzoeken aangeraden om regelmatig een oogarts te raadplegen. [1,2,3,4]

Diagnose en screening

De diagnose diabetische retinopathie wordt gesteld met een fundusonderzoek, een routineprocedure die wordt uitgevoerd door een oogarts, die het netvlies aan de achterkant van uw ogen onderzoekt [3,4]. Het kan worden gebruikt om retinopathie op te sporen, zelfs wanneer dit asymptomatisch is [1,3].

Voor volwassenen en kinderen ouder dan 10 jaar met diabetes type 1 wordt in de meeste richtlijnen aangeraden om een volledig onderzoek te doen binnen 5 jaar na de eerste diagnose van diabetes en indien er geen sprake is van retinopathie, het onderzoek ten minste een keer per jaar te herhalen [1,4].

De richtlijnen voor screening op diabetische retinopathie bij mensen met diabetes type 2 kunnen per land verschillen: de Amerikaanse diabetesvereniging (American Diabetes Association, ADA) adviseert om binnen vijf jaar na de diagnose te screenen, terwijl de Duitse diabetesvereniging (Deutsche Diabetes Gesellschaft, DDG) suggereert om naar een oogarts door te verwijzen zodra diabetes is gediagnosticeerd [1,4].

Screening is niet verplicht voor vrouwen die zwangerschapsdiabetes ontwikkelen tijdens de zwangerschap [4]. Zwangere vrouwen met reeds bestaande diabetes worden echter geadviseerd om in het eerste trimester een fundusonderzoek te ondergaan, met nauwgezette controle gedurende de zwangerschap en tot één jaar na de bevalling [4].

Behandeling

Lasertherapie kan worden gebruikt om verlies van het gezichtsvermogen als gevolg van diabetische retinopathie te voorkomen [1,2,3,4]. 

Vitrectomie, een chirurgische ingreep om het glasachtig lichaam (het gebied achter de lens) te verwijderen, kan verlies van het gezichtsvermogen voorkomen, zelfs bij patiënten met gevorderde proliferatieve diabetische retinopathie [1]. 

Een andere behandeling waarvan is aangetoond dat mensen met zowel vroege als gevorderde diabetische retinopathie hier baat bij hebben, is de injectie van anti-VEGF-middelen (anti-vasculaire endotheliale groeifactor) in het oog [1,2,3,4]. Anti-VEGF-geneesmiddelen die in klinische onderzoeken zijn getest, worden geleidelijk goedgekeurd door regelgevende instanties van verschillende landen [3].

Hoewel deze verschillende behandelingen de progressie van diabetische retinopathie kunnen vertragen en verlies van het gezichtsvermogen kunnen voorkomen, is het een goed idee om regelmatig een oogarts te raadplegen en tegelijkertijd de behandeling van diabetes en bloeddruk te optimaliseren om oogcomplicaties te voorkomen [1,2,4].