Hoe je hypoglykemie bij kinderen herkent en behandelt

Tekenen en symptomen van hypoglykemie bij kinderen

Als je de tekenen en symptomen van hypoglykemie bij kinderen kunt herkennen, kun je vroegtijdig ingrijpen om hypoglykemie te voorkomen en te behandelen ^[1].

Hypoglykemie wordt meestal onderverdeeld in lichte hypoglykemie en ernstige hypoglykemie ^{[3, 4, 5]}.

Lichte hypoglykemie

Lichte hypoglykemie treedt op wanneer de patiënt de aandoening zelf kan herkennen en zichzelf kan behandelen zonder hulp van anderen ^{[3, 5]}. 

Bij lichte hypoglykemie is de bloedglucosespiegel gelijk aan of lager dan 3,9 mmol/l ^[3]. 

De drempel waarop een kind symptomen van hypoglykemie begint te vertonen, varieert echter van persoon tot persoon ^[1].

Symptomen van lichte hypo’s zijn onder meer ^{[1, 3, 4]}:

• gedragssymptomen: lethargisch of verward zijn, zich niet kunnen concentreren, vaag, ongecoördineerd, prikkelbaar, nerveus of agressief zijn
• verandering in het voorkomen: beverig, bezweet, bleek, slaperig, of wankel lopen
• hoofdpijn of zwakte, duizeligheid, wazig of dubbel zien
• zich hongerig of misselijk voelen
• een snelle hartslag hebben

Jonge kinderen kunnen de symptomen van lage bloedglucose niet zelf herkennen ^[1], daarom is het belangrijk te weten waar je op moet letten bij je kind of een kind waar je voor zorgt. Ze hebben mogelijk ook hulp nodig om het te behandelen ^[1].

Ernstige hypoglykemie 

Ernstige hypoglykemie is wanneer het kind het bewustzijn verliest, of een door een lage bloedglucose veroorzaakte aanval krijgt en/of zichzelf niet kan helpen of behandelen ^[3].

Tekenen van ernstige hypoglykemie zijn ^[4]:

• niet kunnen slikken
• aanvallen of stuiptrekkingen hebben 
• bewustzijnsverlies

Ernstige hypoglykemie is het meest rechtstreekse gevaar voor kinderen met diabetes [4].

Wat kan hypoglykemie veroorzaken?

Enkele van de belangrijkste oorzaken van hypoglykemie omvatten ^{[1, 3, 4]}:

• Maaltijden of snacks uitstellen of overslaan
• Lichaamsbeweging met een hogere intensiteit of duur dan gepland
• Niet genoeg koolhydraten eten
• Te veel insuline of orale diabetesmedicatie innemen
• Hormonale veranderingen
• Een combinatie van bovenstaande factoren

Soms is de oorzaak van een hyposimpelweg onbekend ^[1]. Dit kan zeer frustrerend zijn voor de kinderen, de verzorgers en/of het schoolpersoneel. Zeker wanneer alles in het werk wordt gesteld om hypo’s te voorkomen ^[1].

Hoe je een hypo bij kinderen kunt behandelen

Een cruciaal ding om te onthouden bij de behandeling van een hypo is dat je het kind nooit alleen mag laten ^{[3, 4]}. Hier zijn twee belangrijke stappen om te volgen.

Stap 1

Als je kind symptomen van lichte hypoglykemie vertoont, geef hem/haar dan onmiddellijk snelwerkende glucose in een dosis van 0,3 gram/kilogram (g/kg) ^[3]. Voor een kind dat ongeveer 50 kg weegt, zou dit een dosis van 15 g koolhydraten zijn.

Het equivalent van deze koolhydraat dosis kan zijn:

• 150-200 ml, of een half kopje, van een zoete bruisende drank, zoals cola/limonade/fruitsap ^[3] of
• 3-4 theelepels suiker of honing ^[3] of
• 1 eetlepel suiker ^[6] of
• 6 grote jellybeans of 12 kleine jellybeans ^[3] of
• 3 glucosetabletten ^[6] of
• 6-7 harde snoepjes ^[6]

Stap 2

Als de hypoglykemie veroorzaakt werd door een overgeslagen maaltijd of snack, maar het kind de insulinebehandeling normaal heeft gevolgd, beveelt de IDF aan stap 1 te volgen door de maaltijd of snack met een passende hoeveelheid koolhydraten te nuttigen ^[3].

Wacht dan 10-15 minuten voordat je de bloedglucosespiegel van je kind opnieuw meet en kijkt of het zich gestabiliseerd heeft ^{[3, 4, 6]}. Een normale bloedglucosespiegel is hoger dan 5,6 mmol/l (100 mg/dl) ^[3].

Het innemen van 15 gram koolhydraten en dan 15 minuten wachten wordt ook wel ‘de regel van 15’ of de ‘15/15 regel’ genoemd ^{[1, 6]}. 

Als de bloedglucose nog steeds niet binnen de streefwaarden ligt, herhaal dan stap 1 ^{[1, 3, 4]}.

Hoe je een ernstige hypo kunt behandelen

Ernstige hypoglykemie is een medisch noodgeval. Als je kind bewusteloos is of een aanval krijgt, moet je onmiddellijk medische hulp inroepen en een ambulance bellen ^[1].

Als je kind ernstige hypoglykemie heeft en niet in staat is om iets te eten of te drinken, leg hem/haar dan op de zij en zorg ervoor dat de luchtweg niet geblokkeerd is en dat hij/zij kan ademen ^{[3, 4]}.

Als het kind overgeeft of een ernstige hypo heeft met bewustzijnsverlies en/of convulsies of aanvallen, kan het glucagon nodig hebben — een hormoon dat de bloedglucosespiegel verhoogt ^{[3, 4, 5]}.

Als glucagon beschikbaar is, moet er een intramusculaire of subcutane (onderhuidse) injectie met glucagon worden toegediend in de volgende doses ^[3]:

• 0,5 mg voor leeftijd < 12 jaar
• 1,0 mg voor leeftijd > 12 jaar
• of 10-30 microgram (mcg)/kg lichaamsgewicht

Je kunt mogelijk zelf glucagon toedienen, als je hebt geleerd hoe dat moet, maar je kunt ook medische hulp nodig hebben ^[5]. Bespreek vooraf het beste plan voor het behandelen van ernstige hypo's met je diabetesteam.

Tips voor controle over hypoglykemie — voor als je er niet bent

Het kan voorkomen dat je kind een hypo krijgt terwijl je niet in de buurt bent. Hun leraar of oppas zal tijdens jouw afwezigheid de hypo moeten behandelen. Het is verstandig om deze momenten goed voor te bereiden.

Hier zijn enkele tips om ervoor te zorgen dat je kind de beste zorg krijgt als je er niet bent:

• Laat de leerkracht of oppas van je kind weten wat de gebruikelijke tekenen zijn die optreden bij een hypo, zodat ze weten waar ze op moeten letten ^[7].
• Maak een zorgplan voor diabetes ^{[1, 7]}. Dit plan moet worden afgestemd op je kind en worden opgesteld door jou en het zorgteam van je kind. Het moet de persoonlijke streefwaarden bevatten voor de bloedglucosewaarden van je kind, de gebruikelijke symptomen van een hypo en hoe deze behandeld moet worden, de streefwaarden voor bloedglucose vóór lichaamsbeweging, het gebruik van insuline, enzovoort ^[7].
• Het diabetesplan moet ook een glucagonvoorraad en instructies bevatten voor de gepersonaliseerde dosis glucagon die je kind nodig heeft om hypo's te behandelen ^[1].
• De Centers for Disease Control and Prevention (CDC) raden ouders ook aan ervoor te zorgen dat hun kind op school een 'hypobox' heeft ^[7]. Deze moet voorzien zijn van een etiket met de naam van je kind en glucosecontrole-apparatuur, glucagon, glucosetabletten, sap en andere bronnen van koolhydraten die het bloedglucosegehalte kunnen aanvullen wanneer dat nodig is ^[7].

Hoe leerkrachten en andere verzorgers moeten omgaan met een ernstige hypo

Als je een leraar of kinderoppas bent en je moet een lichte tot matige hypo bij een kind behandelen, volg dan de 15/15 regel en de stappen die eerder in dit artikel zijn genoemd ^{[1, 3, 4]}. In het individuele zorgplan van het kind staat beschreven welke behandeling nodig is ^[8].

Onthoud dat je het kind nooit zonder toezicht mag achterlaten wanneer het een hypo heeft ^{[1, 3, 4]}.

Als het kind een ernstige hypo heeft en bewusteloos is, leg het dan op één zij in de stabiele zijligging ^[9]. Bel in dat geval een ambulance, geef aan dat het kind diabetes type 1 heeft en neem vervolgens contact op met de ouder of verzorger ^{[1, 4, 9]}.

Als je een opgeleide zorgprofessional bent en weet hoe je glucagon moet toedienen, dien dan de behandeling toe [4]. Op sommige scholen is het personeel mogelijk niet opgeleid in het toedienen van glucagon, maar het kan wel bewaard worden voor noodgevallen, zodat ouders of medisch personeel het kunnen gebruiken indien nodig [8].

Hypoglykemie bij kinderen — een samenvatting

Hypoglykemie is een veelvoorkomende complicatie bij diabetes en een punt van grote zorg bij kinderen met diabetes en hun ouders of verzorgers. Gelukkig zijn er verschillende maatregelen die je kunt nemen om lichte tot matige hypo's bij je kind te behandelen, zoals de 15/15-regel ^{[1, 3, 4, 6]}.

Bij ernstige hypo's kan het toedienen van het hormoon glucagon een effectieve behandeling zijn ^{[3, 4, 5]}.

Door vooraf een plan op te stellen, kun je hypoglykemie bij je kind voorkomen en effectief behandelen ^[7].