Bloedglucose en lichaamsbeweging: Tips voor lichaamsbeweging met diabetes
Als je onlangs de diagnose diabetes hebt gekregen, vraag je je misschien af welke gevolgen dit voor je levensstijl en gezondheid zal hebben. Iets waar je misschien over hebt nagedacht, is of het je lichaamsbeweging zal beïnvloeden. Alles, van spelen als kind, sporten als tiener, tot hardlopen als volwassene, is een vorm van lichaamsbeweging, dus het is normaal om na te denken over hoe je diabetes invloed zal hebben op het doen van de dingen waar je van houdt.
Dit artikel zal je helpen begrijpen hoe lichaamsbeweging een wisselwerking zal hebben met je bloedglucose en de dingen die je kunt doen om de controle over je diabetes te behouden[1].
Lichamelijke activiteit is van cruciaal belang voor een goede controle over je bloedglucose[1]. Het is ook van essentieel belang om voor je algemene gezondheid te zorgen bij diabetes[1]. Er wordt aanbevolen dat iedereen met diabetes type 1 lichamelijk actief is[1].
Alle soorten lichamelijke activiteiten kunnen worden ondernomen door mensen met diabetes type 1 als ze geen complicaties van diabetes hebben en de bloedglucose goed onder controle hebben[2]. Aanbevelingen omtrent lichaamsbeweging moeten worden afgestemd op je individuele behoeften[1, 3].
Hoe beïnvloedt lichaamsbeweging de bloedglucosespiegel?
De effecten van lichaamsbeweging op de bloedglucosespiegel kunnen sterk van persoon tot persoon verschillen[1]. Deze effecten zijn niet alleen afhankelijk van het soort lichaamsbeweging, maar ook van de timing van de activiteit[1].
Het is handig dat je weet hoe je je insuline- en voedselinname kunt aanpassen zodat je kunt sporten en aan andere lichamelijke activiteiten kunt deelnemen. Dit kun je bespreken met je zorgteam.
Hypoglykemie en lichaamsbeweging
Soms kan lichaamsbeweging leiden tot episoden van hypoglykemie (lage bloedsuiker of glucose) bij mensen met diabetes type 1 — zowel tijdens lichaamsbeweging als na het beëindigen van de lichaamsbeweging[4].
Lichaamsbeweging kan de bloedglucose verlagende effecten van insuline verbeteren, wat soms wordt aangeduid als het verhogen van je insulinegevoeligheid[4].
Vooral intensieve lichaamsbeweging kan de normale symptomen van een hypoglykemische episode verbergen[4], dus het is belangrijk dat je je bewust bent van deze risico's. Als je voorzichtig bent, kan hypoglykemie in verband met lichaamsbeweging echter worden vermeden[2].
Hyperglykemie en lichaamsbeweging
Daarentegen kunnen korte perioden van intense 'anaërobe' lichaamsbeweging hyperglykemie (hoge bloedglucose) veroorzaken bij mensen met diabetes [5].
Dit komt omdat tijdens lichaamsbeweging een hormoon wordt afgegeven dat de productie van glucose bevordert als brandstof voor de spieren [5]. Dit is volkomen normaal en vindt plaats bij mensen met en zonder diabetes [5].
Bij mensen zonder diabetes stijgt de insulinespiegel na het sporten om je bloedglucosespiegel te verlagen [5].
Bij mensen met diabetes stijgt de insulinespiegel echter niet op dezelfde manier na lichaamsbeweging en kan je bloedglucosespiegel hoog blijven [5].
Bij mensen met diabetes type 1 kan insulinetekort leiden tot hoge bloedglucose en kan het de productie van chemische stoffen, ketonen genaamd, veroorzaken [3]. Als je al in ketose bent (te veel ketonen produceert), kan je controle over bloedglucose en de productie van ketonen verslechteren als je gaat sporten [3].
Bloedglucose vóór lichaamsbeweging
Als je diabetes type 1 hebt, is het belangrijk om je bloedglucose te meten voordat je begint met lichaamsbeweging [1].
Het volgende schema kan je een idee geven van waar je je op moet richten:
| Bloedglucose vóór lichaamsbeweging | Te ondernemen actie |
|---|---|
|
< 5,0 mmol/l |
Consumeer 15-30 g snelwerkende koolhydraten (koolhydraten) voordat je begint met lichaamsbeweging [1]. Controleer je bloedglucose, omdat je mogelijk meer koolhydraten nodig hebt als je langer aan lichaamsbeweging doet. |
|
5,0-8,3 mmol/l |
Begin met het consumeren van koolhydraten aan het begin van de lichaamsbeweging |
|
8,3-13,9 mmol/l |
Begin met de lichaamsbeweging, stel het eten van koolhydraten uit tot de bloedglucose < 8,3 mmol/l is |
|
13,9-19,4 mmol/l |
Test op ketonen. Doe niet aan lichaamsbeweging in geval van matige tot grote hoeveelheden ketonen. Doe alleen gematigde lichaamsbeweging, want lichaamsbeweging met een hoge intensiteit kan hyperglykemie verergeren |
|
≥ 19,4 mmol/l |
Test op ketonen. Bij matige tot hoge ketonenwaarden mag je niet aan lichaamsbeweging doen. Indien negatief voor ketonen, overweeg dan de bloedglucosespiegel te corrigeren met insuline. Doe niet aan intensieve lichaamsbeweging |
Dit is geen vervanging van een uitgebreid controleplan dat reeds door jou en je zorgteam werd opgesteld.
Bloedglucose tijdens lichaamsbeweging
Iedereen met diabetes reageert anders op lichaamsbeweging [1].
Het kan zijn dat je extra koolhydraten moet consumeren om je bloedglucose hoog genoeg te houden om binnen de normale streefwaarden te blijven [1]. Het kan ook zijn dat je je insulinedosering moet verlagen om te voorkomen dat je bloedglucose te laag wordt [1].
Bloedglucose na lichaamsbeweging
Als je diabetes type 1 hebt, moet je je bloedglucose regelmatig controleren na lichaamsbeweging; je kunt merken dat je extra koolhydraten moet eten of je insulinedosering moet aanpassen [1].
Hypoglykemie (lage bloedglucose) kan kort na lichaamsbeweging optreden, meestal binnen vier uur [3]. Het kan ook optreden tot 24 uur nadat de lichaamsbeweging heeft plaatsgevonden, en staat bekend als uitgestelde aanvang hypoglykemie of late hypoglykemie [3, 5].
Zowel de uitgeputte energievoorraden in het lichaam als de verhoogde gevoeligheid voor de bloedglucoseverlagende effecten van insuline, die na de lichaamsbeweging kan optreden, kunnen tot hypoglykemische voorvallen leiden [3]. Deze komen vaak 's nachts voor, genaamd nachtelijke hypoglykemie [3]. Om dit risico te compenseren, kun je merken dat je 's avonds een snack moet eten of je avonddosis insuline moet verlagen als je die dag aan lichaamsbeweging hebt gedaan [3].
De voordelen van lichaamsbeweging voor diabetes
Lichaamsbeweging is belangrijk en heeft aanzienlijke voordelen bij diabetes type 1 en type 2 [1]. Iedereen die diabetes heeft, moet proberen fysiek actief te zijn [1].
Enkele belangrijke effecten zijn [1]:
- Betere cardiovasculaire fitheid
- Grotere spierkracht
- Grotere gevoeligheid voor insuline
Lichaamsbeweging heeft een scala aan voordelen voor de algemene gezondheid, evenals voor controle over diabetes [1].
Bloedglucose en lichaamsbeweging – een samenvatting
Lichaamsbeweging is uiterst belangrijk voor mensen met diabetes en heeft veel gezondheidsvoordelen [1].
Zorgvuldige controle van je diabetes is nodig, inclusief veranderingen in je koolhydraatinname en insulineregime [1], zodat je ten volle kunt genieten van lichamelijke activiteit.
Zoals altijd zal je diabetesteam er zijn om je te helpen begrijpen hoe je je diabetes onder controle houdt, en je hulp en advies bieden over hoe je ervoor kunt zorgen dat je met plezier aan lichaamsbeweging kunt doen. [1]
Bronnen:
- Colberg, S.R., Sigal, R.J., Yardley, J.E., Riddell, M.C., Dunstan, D.W., Dempsey, P.C., Horton, E.S., Castorino, K, Tate, D.F. Physical Activity/Exercise and Diabetes: A Position Statement of the American Diabetes Association. Diabetes Care 2016; 39 (11): 2065–2079
- American Diabetes Association. Physical Activity/Exercise and Diabetes Mellitus. Diabetes Care 2003; 26 (suppl_1): s73–s77.
- Peirce, N.S. Diabetes and exercise. Br J Sports Med 1999; 33: 161-173
- Horton, E.S. Role and Management of Exercise in Diabetes Mellitus. Diabetes Care 1988; 11 (2): 201–211
- Lumb, A.N., Gallen, I.W. Diabetes management for intense exercise. Current Opinion in Endocrinology, Diabetes and Obesity 2009; 16(2): 150-155 doi:10.1097/MED.0b013e328328f449
