Hypoglykemie: behandeling, diagnose en preventie

Hypoglykemie: een hypo of lage bloedglucose, treedt op wanneer je bloedglucosewaarden dalen tot een punt dat schadelijk voor je kan zijn ^{[1, 2]}.

Hypoglykemie komt voor bij mensen met diabetes type 1 en type 2 die insuline of andere diabetesmedicatie gebruiken ^[2]. In een grote wereldwijde studie onder mensen met diabetes die insuline gebruiken, meldde 4 op de 5 mensen met type 1 en bijna de helft van de mensen met type 2 ten minste één hypo gedurende een periode van één maand ^{[2, 6]}.

Hypoglykemie veroorzaakt problemen die soms ernstig kunnen zijn ^[1], maar gelukkig kun je hypo’s vaak herkennen, voorkomen en behandelen ^{[1, 2, 3]}.

Het herkennen van hypoglykemie

Hoe en of je een hypo voelt/ ervaart verschilt per persoon[3]. Het is dus belangrijk om eigen symptomen vroegtijdig te herkennen ^[3].

Je zou ze kunnen opschrijven zodat je ze later gemakkelijker kunt herkennen ^[3].

Opmerken van de symptomen

Veel voorkomende symptomen van milde tot matige hypo zijn onder andere, (maar niet beperkt tot) ^{[2, 3, 4]}:

• Trillen
• Hongergevoel
• Vermoeidheid
• Prikkelbaarheid
• Snelle of onregelmatige hartslag
• Verwarring
• Duizeligheid of licht in het hoofd
• Wazig zicht
• Hoofdpijn

Voor een volledige lijst van mogelijke symptomen kun je ons artikel over hypoglykemie symptomen en -oorzaken lezen.

Controleer je bloedglucosewaarden

Als je bovenstaande symptomen ervaart, dien je je bloedglucosewaarden te controleren ^[3]. Dit is de enige manier om zeker te weten of je een hypoglykemie ervaart ^[3].

Als de bloedglucose onder de 3,9 mmol/L daalt, noem je dit een hypo ^[1]. Deze drempel kan echter verschillend zijn voor jou ^[3]. Bespreek dit met je diabetesteam ^[3].

Als je om welke reden dan ook je bloedglucose niet kunt controleren, maar wel mogelijke symptomen ervaart dien je te handelen alsof het een hypo is, test daarna zo snel mogelijk ^{[1, 3]}.
 

Hypobehandeling: hoe behandel je een hypo?

Deze tips vervangen in geen enkel geval de aanbevelingen van je arts.

Om een hypo te behandelen, heb je koolhydraten nodig. Maar wat kun je nu het beste eten of drinken? ^[2] Bespreek met je diabetesteam hoeveel gram koolhydraten je nodig hebt om je hypo te behandelen.

In overleg met je diabetesteam zou je de 15-15’-regel kunnen volgen ^[3]:

1. Neem 15 gram koolhydraten (koolhydraten) om je bloedglucosewaarden te verhogen, wacht 15 minuten en controleer het dan opnieuw ^[3].
2. Als je bloedglucose nog steeds laag is, herhaal je stap 1 ^{[2, 3]}.
3. Test je bloedglucosewaarden opnieuw ^[2].
4. Herhaal de bovenstaande stappen totdat jouw bloedglucose weer ten minste 3,9 mmol/L of binnen jouw doelbereik ^{[2, 3]} is.

Als je om welke reden dan ook niet direct kunt testen of als je je zorgen maakt over hypoglykemie, is het het beste om eerst te behandelen en te controleren wanneer mogelijk ^[1].

Welke koolhydraten te nemen

Hieronder noemen we een aantal voorbeelden van producten met ongeveer 15 tot 20 gram koolhydraten:

• Vier glucose-tabletten ^[2]
• Eén tube glucose-gel ^[2]
• Een half kopje vruchtensap ^[2] (geen light, of suikerarme optie) ^{[2, 3]}.
• Een half blikje suikerhoudende frisdrank - ook hier geldt: geen light, of suikerarme optie ^[2]
• Eén eetlepel suiker of honing ^[2]
• Harde snoepjes of jelly beans (zie op het etiket hoeveel er nodig zijn voor 15 gram koolhydraten) ^[3]

Notities en speciale voorzorgsmaatregelen

Als je nierziekte hebt, moet je sinaasappelsap vermijden omdat dit veel kalium bevat ^[2]. Appel-, druiven- of cranberrysap zijn goede alternatieven ^[2].

Complexe koolhydraten, of voedingsmiddelen die naast koolhydraten ook vetten bevatten, zoals chocolade, moeten als behandeling voor een hypo worden vermeden omdat ze de opname van glucose kunnen vertragen ^[3].

Als je diabetes type 2 hebt, moet je producten met die ook veel eiwitten bevatten vermijden om hypoglykemie te voorkomen ^[4]. Deze kunnen de insulinerespons van het lichaam verhogen en je bloedglucose mogelijk laag houden ^[4].

Je bent misschien geneigd om zoveel mogelijk te eten totdat je je beter voelt ^[3]. Dit kan echter leiden tot een snelle stijging van je bloedglucose ^[3]. Bespreek daarom met jouw diabetesteam hoeveel gram koolhydraten jij het beste kan nemen bij een hypo.

Na een hypo

Als je bloedglucose weer binnen het gewenste bereik is, eet dan een  snack om te voorkomen dat het weer daalt ^{[3, 4]}. Dit kan bijvoorbeeld een cracker of een stuk fruit zijn ^[2].

Zodra je hypoglykemie voorbij is, kun je je normale activiteiten hervatten ^[1].

Als je ernstige hypoglykemie hebt gehad waarvoor je glucagon nodig had (lees hieronder meer over), informeer dan altijd je zorgverlener ^{[1, 3]}. 
Ze kunnen overwegen je streefwaarde aan te passen of om een continue glucosemonitor (CGM) te gebruiken om herhaling van hypo’s te voorkomen ^[1].

Het is goed om te weten dat je na een hypo mogelijk gedurende 48-72 uur minder gevoelig bent voor de vroege symptomen van een andere hypo ^[1]. Dit kan ertoe leiden dat je minder snel de tekenen van een hypo opmerkt en meer vatbaar bent voor een volgende hypo ^[1].  Controleer daarom regelmatiger je bloedglucose ^[1].

Behandeling van een hypo in noodgevallen

Als een hypo niet wordt behandeld en de bloedglucosespiegel blijft dalen, kunnen de hersenen mogelijk minder goed gaan functioneren omdat ze niet genoeg glucose krijgen. ^[3]

Als de hersenen te lang verstoken blijven van glucose, kun je de volgende symptomen ervaren ^{[2, 3]}:

• Epileptische aanvallen ^[3]
• Bewusteloosheid (flauwvallen) ^[2]
• Coma ^[3]
• Overlijden (zeer zeldzaam) ^[3]

Als je een hypo hebt (die niet wordt behandeld en) waarbij je uiteindelijk hulp nodig hebt om van te herstellen wordt dit beschouwd als ernstige hypoglykemie [3].

Hoe kun je ernstige hypo’s behandelen: glucagon

Het is verstandig om mensen met wie je regelmatig contact hebt, zoals vrienden, familieleden of collega’s uit te leggen hoe ze jou kunnen helpen in het geval je een ernstige hypo krijgt ^[3].

Ernstige hypo's worden behandeld met glucagon, een hormoon dat de lever stimuleert om de opgeslagen reserves van glycogeen om te zetten in glucose ^{[3, 5]}. De glucose wordt vervolgens in je bloedbaan vrijgegeven, waardoor je bloedglucosewaarden stijgen ^{[3, 5]}.

Glucagon wordt gebruikt wanneer de bloedglucose te laag is om te behandelen met bijvoorbeeld de 15-15-regel ^[3]. Bijvoorbeeld wanneer je niet meer bij bewustzijn bent ^[5].

Glucagon is verkrijgbaar op doktersvoorschrift en wordt meestal geïnjecteerd of toegediend ^[3].

Je moet met je arts overleggen of je glucagon moet krijgen en zo ja, wanneer en hoe je het moet gebruiken ^[3].

Glucagon

In Nederland is Glucogon beschikbaar als injectie (glucogonkit) of als een neuspray. Het is verkrijgbaar op doktersvoorschrift ^[7]. Bij de neusspray wordt er glucagon poeder via de neus toegediend.^[7]

De glucagonkit bevat een injectiespuit, het glucagonpoeder en een oplosmiddel. Het oplosmiddel voeg je bij de glucagon. Daarna kan iemand het bij jou toedienen^[5]. Het pakket bevat een bijsluiter met instructies over hoe je de kit moet gebruiken ^[5]. De persoon die je helpt, hoeft geen medisch professional te zijn om de injectie toe te dienen ^[4]. 

Glucagoninjectie ontvangen als je bewusteloos bent

Als je bewusteloos bent, moet de persoon die je helpt je in de stabiele zijligging plaatsen (liggend op je zij) ^[1]. Dit is om verstikking te voorkomen in geval van misselijkheid en braken wanneer je weer bij bewustzijn komt ^{[1, 3]}.

Glucagon kan onder de huid of in een spier worden toegediend ^[5]. Volg de instructies van de glucagonkit om de injectie toe te dienen op een van de volgende gebieden ^[3]:

• Billen
• Armen
• Dijen

Mensen reageren meestal op glucagon en komen binnen 5-15 minuten weer bij bewustzijn ^[3].

Zodra ze wakker zijn en in staat zijn om te slikken, moeten ze een bron van snelwerkende suiker zoals vruchtensap krijgen om de episode van lage bloedglucose te stoppen ^[5]. Geef vervolgens een bron van langwerkende suiker, zoals kaas of crackers ^[5].

Na het gebruik van glucagon moet jij of iemand anders contact opnemen met je arts of een zorgverlener ^[3]. Je moet bespreken hoe je ernstige hypoglykemie in de toekomst kunt voorkomen ^[3].

Spoedeisende hulp

Als je bezorgd bent, moet je nooit aarzelen om het noodnummer van de medische hulpdiensten in jouw land te bellen of iemand te vragen dit voor jou te doen ^[1].

De persoon die voor je zorgt tijdens een ernstige hypo moet in de volgende situaties het noodnummer voor jou bellen ^[1]:

• Je bent buiten bewustzijn en er is geen glucagon beschikbaar ^[1]
• Glucagon is beschikbaar, maar de persoon die je helpt weet niet hoe het te gebruiken ^[3]
• Je hebt de behandeling gehad, maar je bloedglucose blijft zeer laag 20 minuten na de behandeling of reageert niet zoals gewoonlijk op de behandeling ^[1]
• Je hebt een tweede dosis glucagon nodig ^[1]
• Je hebt de behandeling gehad maar voelt je nog steeds verward ^[1]

Als de persoon na 10 tot 15 minuten geen reactie vertoont op de injectie, moet er een nieuwe dosis worden toegediend ^[1].

Een medisch professional kan je glucagon rechtstreeks in een ader geven ^[1]. Dit zal ervoor zorgen dat je bloedglucose onmiddellijk stijgt ^[1].

Voorkomen van hypo's

Het beste wat je kunt doen om hypo's te voorkomen, is om je diabetes goed te beheren en jezelf te trainen om de vroege tekenen van een hypo op te merken voordat het erger wordt ^[3].

Bloedglucose controleren

Bloedglucose Monitoring is een bewezen methode om hypo's te voorkomen - hoe vaker iemand zijn bloedglucose controleert, hoe lager het risico op hypoglykemie ^[3]. Dit komt omdat testen je in staat stelt te zien wanneer je bloedglucose daalt en je in staat stelt het te behandelen voordat het erger wordt ^[3].

Indien mogelijk wordt aanbevolen om je bloedglucose te controleren ^[3]:

• Voor en na de maaltijden
• Voor en na lichamelijke activiteit
• Voor het slapengaan
• Tijdens de nacht (na intensieve lichaamsbeweging)

Als je routine of schema is veranderd, bijvoorbeeld door een nieuwe baan, intensievere lichaamsbeweging of reizen naar verschillende tijdzones, moet je vaker je bloedglucose controleren dan normaal ^[3].

Andere tips voor het voorkomen van hypoglykemie

Het begrijpen van de situaties die het risico op hypo's vergroten, is essentieel om ze te voorkomen ^[4]. Dit kan zijn:

• Bij vasten
• Bij vertraagde maaltijden
• Tijdens en na het drinken van alcohol
• Tijdens en na lichamelijke activiteit
• Tijdens de slaap

Er zijn dingen die je kunt doen om hypo's in deze situaties te voorkomen, zoals ^[2]:

• Zorg ervoor dat je maaltijden, snacks en drankjes met voldoende koolhydraten eet die je bloedglucose binnen het juiste bereik houden ^[2]
• Draag snelwerkende koolhydraten bij je, zoals glucose-tabletten of sap ^[2]
• Als je alcohol drinkt, is het minder riskant om dit tegelijk met voedsel te doen ^[2]
• Controleer je bloedglucose voor, tijdens en na lichamelijke activiteit en pas je koolhydraatinname of insulinetherapie dienovereenkomstig aan ^[2]. Bijvoorbeeld, je kunt voor de activiteit een snack eten ^[2]

Overleg met je zorgteam over het aanpassen van bijvoorbeeld je streefwaardes of persoonlijke ratio’s, en andere stappen die je kunt nemen om hypo's te voorkomen ^[2].

Hypoglykemie komt veel voor bij mensen met diabetes type 1 en bij mensen met diabetes type 2 die insuline of andere diabetesmedicatie gebruiken ^[2].

Om hypo's te voorkomen, is het belangrijk om je bloedglucose vaak te controleren en de symptomen van hypo's te leren herkennen ^{[1, 3]}. Je kunt ook leren hoe je zelf je hypo's kunt behandelen ^[3].

Ernstige hypo's kunnen gevaarlijk zijn ^[3], maar ze kunnen ook worden voorkomen en behandeld ^[3]. Het leren van strategieën en tips voor preventie kan je helpen ernstige hypo's te vermijden en de controle over je diabetes te behouden ^[3].

Je moet nooit bang zijn om het noodnummer in jouw land te bellen of iemand te vragen dit voor jou te doen als je je zorgen maakt over een ernstige hypo ^[1].

^V25_09-2023