Zwangerschapsdiabetes: definitie, oorzaken, behandeling

Het verwachten van een kind is een geweldige tijd in het leven van een vrouw en het leven van een stel. Het lichaam van zwangere vrouwen ondergaat gedurende deze periode van negen maanden grote veranderingen en ze kunnen soms zwangerschapsdiabetes ontwikkelen [1,2]. Volgens de meest recente (2019) schattingen van de IDF (International Diabetes Federation) treft het wereldwijd ongeveer 13% van de toekomstige moeders [3]. Hoe herkent u het? Welk dieet moet u volgen?

Definitie en diagnose

De definitie van zwangerschapsdiabetes is vrij eenvoudig: het is chronische hyperglykemie voor het eerst gediagnosticeerd tijdens de zwangerschap bij een vrouw zonder voorgeschiedenis van diabetes [1,2,4]. Zwangerschapsdiabetes verdwijnt meestal onmiddellijk na de geboorte van de baby [2,5], maar een vrouw die deze diabetes ontwikkelt tijdens de zwangerschap heeft meer kans om later diabetes type 2 te ontwikkelen [1,2,4,5].

Hoewel het meestal aan het einde van het tweede trimester optreedt, kan zwangerschapsdiabetes op elk moment tijdens de zwangerschap optreden [2,4]. De International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups (IADPSG) adviseert daarom zwangere vrouwen:

• een screening vroeg in de zwangerschap te laten uitvoeren tijdens het eerste prenatale bezoek [1].
• bij 24-28 weken zwangerschap een aanvullende screening te laten uitvoeren als er geen eerdere diabetes is vastgesteld[1].

Effectieve behandeling van zwangerschapsdiabetes wordt aanbevolen om macrosomie (een veel grotere baby dan gemiddeld), geboorte door keizersnede en andere complicaties tijdens de laatste fase van de zwangerschap en geboorte te voorkomen [1,5].

Wat veroorzaakt zwangerschapsdiabetes?

Tijdens de zwangerschap ondergaat het lichaam van een vrouw een reeks aanzienlijke veranderingen in het metabolisme. Eén daarvan is resistentie tegen insuline die vervolgens kan leiden tot zwangerschapsdiabetes [2].

Vanaf de zesde maand van de zwangerschap zal een reeks hormonen die door de placenta worden afgescheiden de resistentie tegen insuline verhogen [1,2,6]. Andere factoren zoals gewichtstoename en een afname van lichamelijke activiteit dragen ook bij aan insulineresistentie [2].

Maar waarom ontwikkelen sommige vrouwen zwangerschapsdiabetes en andere niet? Het belangrijkste om hierover te weten is dat tijdens de zwangerschap het aantal β-cellen in de alvleesklier toeneemt, om insulineresistentie te voorkomen [1]. Als deze verhoging niet optreedt, zal zich zwangerschapsdiabetes ontwikkelen [1,2,7].

De risicofactoren in verband met zwangerschapsdiabetes zijn alom bekend:

• voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes;
• overgewicht en obesitas van de moeder;
• familievoorgeschiedenis van diabetes of insulineresistentie;
• de aanstaande moeder maakt deel uit van de oudere leeftijdsgroep;
• een eerdere geboorte, waarbij de baby meer dan 4 kg weegt;
• aanwezigheid van eierstokcysten;
• meerdere eerdere abortussen of doodgeboren baby's zonder duidelijke medische verklaring;
• voorgeschiedenis van hypertensie [1,2,5,7].

Behandeling en dieet

Toekomstige moeders met zwangerschapsdiabetes krijgen het advies om hun bloedglucosespiegels regelmatig te controleren terwijl ze een eenvoudig gezondheids- en dieetplan volgen, waaronder een evenwichtig dieet en regelmatige lichaamsbeweging die geschikt is voor zwangere vrouwen [2,7]. Het doel van deze behandeling is het ondersteunen van een gezonde ontwikkeling van de foetus en het welzijn van de moeder terwijl men komt tot normale bloedglucosespiegels [2].

Veranderingen in eetgewoonten zijn vooral gericht op het beheren van de inname van koolhydraten om het risico op postprandiale hyperglykemie (een piek in de bloedglucosespiegel na het eten van een maaltijd) te verminderen en de blootstelling van de baby aan hoge glucoseniveaus te verminderen [6]. De belangrijkste aanbevelingen zijn:

• koolhydraten die tussen 35% en 45% van de totale calorieën vertegenwoordigen [2];
• inname van koolhydraten over drie maaltijden en twee tot vier lichte snacks [2] te spreiden;
• verhoging van het aandeel vezelrijke voedingswaren [1,6].

Als de veranderingen in dieet niet het gewenste effect hebben op zwangerschapsdiabetes, kan medicatie of insulinetherapie worden voorgeschreven [1,2].

Uw bloedglucosespiegels in de gaten houden en een gezond, evenwichtig voedingspatroon is de sleutel tot een succesvolle behandeling van uw zwangerschapsdiabetes en het hebben van een prettige, bevredigende zwangerschap.