Hypoglykemie: Symptomen & Oorzaken

Wat is hypoglykemie?

Hypoglykemie is een abnormaal lage glucosewaarde in je bloed ^{[1, 2, 3]}.

Bloedglucosewaarden kunnen gedurende de dag variëren, afhankelijk van verschillende factoren ^[1]. Dit is volkomen normaal, zolang het binnen bepaalde 'gezonde' grenzen blijft ^[1]. Als de waarde echter onder de gezonde drempelwaarde zakt, kan het schadelijk zijn ^[1].

Hypoglykemie treedt op wanneer de bloedglucosewaarden zijn gedaald tot een punt dat als potentieel schadelijk voor je wordt beschouwd ^{[1, 2]}. Voor de meeste mensen betekent dit een bloedglucosewaarde lager dan 3,9 mmol/L ^{[2, 3]}. Dit getal kan echter verschillen voor jou, dus je moet dit bespreken met je zorgteam ^{[1, 2]}.

Wat veroorzaakt hypoglykemie?

Verschillende factoren kunnen hypoglykemie veroorzaken bij mensen met diabetes. Deze omvatten:

• Onjuiste toediening van insuline. Bijvoorbeeld te veel insuline nemen of insuline op het verkeerde tijdstip in relatie tot lichaamsbeweging of maaltijden ^[3].
• Onvoldoende koolhydraten eten. Dit kan te wijten zijn aan het uitstellen van maaltijden, ze helemaal overslaan of 's nachts vasten ^[3].
• Te veel alcohol drinken, wat ervoor kan zorgen dat je lichaam minder glucose produceert ^[3].
• Te veel bewegen of gewicht verliezen, waardoor je lichaam meer koolhydraten gebruikt of meer van de glycogeenvoorraden in de lever verbruikt ^[3].
• Andere onderliggende aandoeningen hebben, zoals gastroparese (waardoor de maag voedsel later en langzamer dan normaal leegt) of een geleidelijk verlies van nierfunctie ^[3].
• Ziek zijn en moeite hebben met eten of voedsel binnenhouden ^[2].
• Veel stress ervaren ^[3].
• Toegenomen insulinegevoeligheid kan ook hypoglykemie veroorzaken - dit kan 's nachts gebeuren door lichaamsbeweging of gewichtsverlies ^[3].

Uit een enquête bij diabetes patiënten (leeftijd tussen 16-94 jaar) is gebleken dat over het algemeen onvoldoende voedsel eten de meest voorkomende oorzaak is van ernstige hypoglykemie ^[3] - goed voor 43% van de gevallen bij mensen met diabetes type 1 en 47% bij mensen met diabetes type 2 ^[3].

Risicofactoren voor hypoglykemie

De meest voorkomende risicofactor voor het optreden van hypoglykemie bij mensen met diabetes is agressieve insulinebehandeling om een strakke bloedglucosebeheersing te bereiken ^[3] - dat wil zeggen te veel insuline ^[1]. Sommige mensen zijn echter ook vatbaarder voor het ontwikkelen van hypoglykemie dan anderen.

Enkele van de veelvoorkomende factoren die sommige mensen een verhoogd risico op hypoglykemie geven, zijn onder andere:

• Diabetes type 1 ^[2]
• Het gebruik van insuline ^[2] - in het bijzonder het niet goed afstemmen van de timing van de insuline, de hoeveelheid of het type koolhydraatinname ^[3]
• Het gebruik van andere diabetesmedicatie die de productie van insuline in uw lichaam stimuleert, zoals sulfonylureumderivaten en meglitiniden ^{[2, 4]}
• Oudere leeftijd - ouder zijn dan 65 jaar ^{[2, 4]}
• Een voorgeschiedenis van ernstige hypoglykemie hebben ^[3]
• Langere tijd diabetes hebben ^[4]
• Langdurig gebruik van insuline ^[4]
• Het hebben van chronische aandoeningen zoals nierziekte, hart- en vaatziekten, hartfalen, cognitieve stoornissen, depressie ^[4]
• Het hebben van kritieke aandoeningen zoals nierfalen of leverfalen, sepsis of ernstig letsel ^[3]

Andere situaties die de glycemische controle kunnen verstoren en het risico op een hypo kunnen verhogen: regelmatig vasten, zoals tijdens de Ramadan ^[4], reizen over verschillende tijdzones, maaltijden die niet voldoende koolhydraten bevatten, of het uitvoeren van onverwachte activiteiten na het innemen van snelwerkende insuline ^[3].

Sociale factoren van gezondheid en het risico op hypoglykemie

Er zijn ook sociale factoren die het risico op hypoglykemie bij een persoon bepalen ^[4]. Deze worden 'sociale determinanten van gezondheid' genoemd. Ze omvatten:

• Voedselonzekerheid ^[4]
• Lagere sociaaleconomische status ^[4]
• Beperkte gezondheidsvaardigheden ^[4]
• Behoren tot een etnische minderheidsgroep ^[4]

Een populatiestudie in Californië toonde aan dat mensen met een lager inkomen vaker worden opgenomen in het ziekenhuis met hypoglykemie ^[4]. Financiële moeilijkheden en ongelijke toegang tot gezondheidszorg kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico op hypoglykemie ^[4].

Tekenen en symptomen van hypoglykemie

De reactie van elk individu op een lage bloedglucose is anders, dus ook de symptomen van hypoglykemie variëren van persoon tot persoon ^[1]. De enige manier om met zekerheid te weten dat je een hypo ervaart, is door je bloedglucosewaarden te controleren ^[1].

Het leren herkennen van je eigen tekenen en symptomen kan echter helpen om de hypo zo snel mogelijk te behandelen ^[1]. Dit is vooral nuttig als het testen van de bloedglucosewaarden niet mogelijk is ^[1].

Vroege waarschuwingssignalen

Over het algemeen zijn er verschillende kenmerkende tekenen en symptomen die kunnen helpen bij het herkennen van een hypo bij jezelf of bij anderen.

Vroege tekenen en symptomen van hypoglykemie bij mensen met diabetes zijn onder andere:

• Er bleek uitzien ^[3]
• Zweten en koude rillingen hebben ^{[1, 3]}
• Trillen of beven ^[3]
• Honger hebben ^[3]
• Angstig of nerveus voelen [^{1, 3]}
• Prikkelbaar of ongeduldig zijn ^{[1, 3]}
• Hoofdpijn hebben ^[3]
• Misselijkheid ^[1]
• Duizeligheid of licht in het hoofd zijn ^{[1, 3]}
• Snelle hartslag [^1]
• Zwakte of gebrek aan energie ^[1]

Verdere symptomen van hypoglykemie

Als je bloedglucosewaarden blijven dalen, kan er mogelijk niet genoeg glucose zijn om de normale werking van je hersenen te ondersteunen ^{[1, 3]}. Dit kan leiden tot symptomen zoals:

• Wazig of verminderd zicht ^[1]
• Verwarring ^{[1, 3]}
• Irrationeel gedrag ^[3]
• Desoriëntatie ^[3]
• Spraakproblemen ^{[1, 3]}
• Gevoelloosheid of tintelingen ^[1]
• Moeite met concentreren ^[1]
• Slaperigheid ^[1]
• Problemen met coördinatie ^[1]
• Symptomen tijdens de nacht zoals nachtmerries of roepen in de slaap ^[1]

Ernstige symptomen van een hypo

Als de bloedglucose gedurende een langere periode zeer laag blijft, kunnen de symptomen verergeren. Hypoglykemie berooft de hersenen van hun belangrijkste energiebron ^[3] en belemmert hun normale functioneren ^{[1, 2]}. Dit kan leiden tot de volgende ernstige symptomen:

• Bewusteloosheid ^[3]
• Aanvallen (epileptische aanvallen) ^{[1, 3]}
• Coma ^{[1, 3]}
• Overlijden (zeer zeldzaam) ^[1]

Wanneer deze symptomen optreden, kun je niet op eigen kracht herstellen en heb je hulp nodig van iemand anders, dit wordt beschouwd als ernstige hypoglykemie ^[1].

Ernstige hypo's zijn gevaarlijk en moeten direct worden behandeld ^[2]

Nachtelijke hypo's

Hypo's kunnen ook optreden terwijl je slaapt ^[2] - dit wordt soms 'nachtelijke hypoglykemie' genoemd ^[3].

Een studie met continue glucosemonitoring (CGM) ontdekte dat onopgemerkte hypoglykemie voorkwam bij 60% van de mensen met diabetes, waarvan ongeveer 74% 's nachts plaatsvond ^[3].

Je kunt nachtelijke hypo's ervaren als:

• Je wakker wordt en je moe, verward of geïrriteerd voelt ^[2]
• Je beddengoed of pyjama's vochtig zijn van het 's nachts zweten ^[2]
• Je 's ochtends hoofdpijn hebt ^[3]
• Je nachtmerries hebt of in je slaap roept ^[2]

Zelfs wanneer je niet wakker wordt van hypo’s of de symptomen ’s nachts niet opmerkt, kunnen ze van invloed zijn op je kwaliteit van leven wanneer je wakker bent ^[2]. Lage bloedglucose tijdens je slaap kan invloed hebben op je stemming ^{[2, 3]}, chronische vermoeidheid veroorzaken ^[3] en je werkvermogen beïnvloeden ^[2].

Nachtelijke hypo's verhogen ook het risico op hypo-unawareness gedurende de dag, wat betekent dat je minder snel symptomen van een lage bloedglucose opmerkt en erop reageert ^{[1, 2]}.

Nachtelijke hypo's komen vooral veel voor bij jonge kinderen met diabetes type 1 - ongeveer 50% ervaart het, vooral onder de 7 jaar ^[3].

Merk je altijd symptomen bij hypoglykemie?

Tijdens hypoglykemie ervaren mensen vaak symptomen die hen waarschuwen dat hun bloedglucosegehalte daalt ^[1]. Echter, veel mensen met diabetes voelen geen symptomen wanneer hun bloedglucosewaarde laag is en merken daardoor een hypo niet op ^[1]. Dit wordt hypoglykemie-unawareness / hypo- unawareness genoemd ^[1].

Naar schatting heeft ongeveer 25% tot 30% van de volwassenen met diabetes type 1 hypo- unawareness ^[3].

Hypo- unawareness kan gevaarlijk zijn omdat mensen die dit hebben niet weten dat ze een lage bloedglucose moeten behandelen. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van ernstige hypoglykemie ^[1]. Mensen met hypo- unawareness worden ook minder vaak wakker als ze 's nachts een lage bloedglucose hebben ^[1].

Sommige mensen hebben een verhoogd risico op hypo- unawareness ^[1]. Je kunt meer vatbaar zijn voor deze aandoening als je:

• Vaak hypo's hebt. Dit kan ervoor zorgen dat je minder gevoelig wordt voor vroege waarschuwingssignalen ^[1]
• Langdurig diabetes hebt ^[1]
• Je diabetes strak onder controle houdt en intensieve behandeling voor het verlagen van de bloedglucose volgt ^{[1, 3]}

Als je hypo- unawareness hebt, kan het regelmatig meten van je bloedglucosegehalte - bijvoorbeeld met behulp van een continue glucosemonitor (CGM) - helpen om hypoglykemie te voorkomen ^[1]. Een CGM kan je waarschuwen wanneer je bloedglucosegehalte begint te dalen ^[1].

Als je hypo- unawareness hebt gehad of als je denkt dat je dit hebt, raadpleeg dan je zorgteam ^[1]. Mogelijk kunnen je streefwaarden aangepast worden of kom je in aanmerking voor een CGM^[1].

Het is mogelijk om  hypo- unawareness te herstellen door zelfs milde hypoglykemie enkele weken te vermijden ^[1]. Dit helpt je lichaam om hypo-symptomen opnieuw te leren herkennen en erop te reageren ^[1]. Dit kan worden bereikt met een hogere streefwaarde voor je bloedglucose, waarover je met je zorgverlener kunt spreken ^[1].

Hoe ernstig is hypoglykemie?

Hypoglykemie kan een ernstige aandoening zijn, vooral als het niet snel wordt herkend en behandeld. Ernstige hypoglykemie kan de cognitieve functie verstoren en leiden tot aanvallen, coma en zelfs overlijden ^[3]. 

Het kan ook negatieve langetermijneffecten hebben op het intellectuele functioneren, met name bij jonge kinderen ^[3]. Er bestaat een mogelijk verband tussen terugkerende episoden van ernstige hypoglykemie en cognitieve problemen bij kinderen met diabetes^[3].

Daarnaast kan hypoglykemie ook het risico op ongelukken vergroten, zoals bij het autorijden ^[3]. Mensen die niet in staat zijn om hypoglykemie te herkennen, hebben naar verluidt een verhoogd risico op verkeersongelukken ^[1].

Hypoglykemie kan ook invloed hebben op het hart ^[3]. Tijdens een hypo moet het hart sneller werken. Acute hypoglykemie kan daarom bijvoorbeeld gevaarlijk zijn voor oudere mensen met diabetes type 2 met een coronaire hartziekte of andere hartaandoening ^[3]. Bovendien kunnen hypo's mogelijk leiden tot plotselinge hartdood, hoewel dit zeldzaam is ^[1].

Hypoglykemie is een veelvoorkomende complicatie bij zowel diabetes type 1 als type 2 ^[1]. Herhaalde hypo's kunnen gevoelens van angst en onmacht veroorzaken ^[3], maar er zijn maatregelen die je kunt nemen om hypoglykemie te voorkomen, te behandelen en je diabetes onder controle te houden ^[1].

Naast het regelmatig controleren van je bloedglucose is het leren herkennen van symptomen een stap die je kunt nemen ^[1].

Meer te weten komen over hypoglykemie, de voorkoming of behandeling ervan? Raadpleeg jouw zorgteam of lees onze gids over de behandeling van hypoglykemie. Hierin lees je ook de maatregelen die je naasten kunnen nemen als jij zorg nodig hebt.
 

^V24_09-2023