Kan diabetes type 1 worden genezen?

Kan diabetes type 1 worden genezen?

Verschillende behandelingen gericht op het genezen van diabetes type 1 zijn al goedgekeurd of worden momenteel onderzocht. Een toenemend aantal medische en wetenschappelijke artikelen verwijst naar deze behandelingen als mogelijke remedies [1]. Dus vragen we ons af: is een genezing voor diabetes type 1 al mogelijk, of ten minste binnen handbereik?

Genezing van diabetes type 1: redenen tot hoop

Bij mensen met diabetes type 1 vernietigt het afweersysteem van het lichaam de cellen die insuline produceren – de bètacellen die verspreid door de alvleesklier de eilandjes van Langerhans vormen. Hierdoor kan de alvleesklier geen insuline meer produceren, het hormoon dat de bloedglucosespiegels reguleert [2,3,4,5,6].

Om hun bloedglucosespiegels in evenwicht te houden – binnen gedefinieerde bovengrenzen – moeten mensen met diabetes type 1 zichzelf dagelijks insuline toedienen. Dit geeft het lichaam de insuline die het nodig heeft, maar het geneest diabetes type 1 niet [2,3,4,5].

De nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen bieden echter hoop dat genezing van diabetes type 1 werkelijkheid zou kunnen worden [1,4,5,6]. Sommige wetenschappers hebben het al over remissie van diabetes type 1; vanuit medisch oogpunt verwijst het woord “remissie” naar een vermindering van symptomen of volledig verdwijnen daarvan terwijl men geen medicatie neemt of chirurgische therapie ondergaat [1].

Sommige deskundigen suggereren zelfs de mogelijkheid van “volledige remissie”. Dit zou worden bereikt wanneer de bloedglucosespiegels vergelijkbaar zijn met die van de algemene populatie (minder dan 100 mg/dl nuchter en een HbA1c-spiegel onder 6,5%) gedurende een periode van ten minste 1 jaar zonder behandeling (medicatie, insuline) of operatie [1].

Verschillende huidige behandelingen kunnen vermindering van insulinetherapie tijdens het normaliseren van de bloedglucose mogelijk maken, maar voldoen niet aan de hierboven beschreven definitie van ‘remissie’ omdat toch sprake is van doorlopende medicatie of herhaalde chirurgische procedures [1,3].

Echter zullen sommige behandelingen die nog in ontwikkeling zijn voor toekomstige onderzoeken mogelijk leiden tot remissie van diabetes type 1 [1].

Immunotherapie

Immunotherapie voor diabetes type 1 kan gaan om het gebruik van monoklonale antilichamen (mAb's): moleculen die zijn ontworpen om te voorkomen dat het afweersysteem van het lichaam de insulineproducerende cellen vernietigt [2].

Klinische onderzoeken hebben aangetoond dat deze behandeling effectief is bij het vertragen van het begin van diabetes type 1 en, in ieder geval op korte termijn, de progressie bij nieuw gediagnosticeerde personen kan vertragen. Hoewel veelbelovend, is er nog steeds uitgebreid onderzoek nodig naar immunotherapie voordat het een geschikte genezing kan worden voor diabetes type 1 [2].

Alvleeskliertransplantaties

Alvleeskliertransplantaties zijn niet nieuw, en worden al sinds de late jaren zestig uitgevoerd voor de behandeling van diabetes type 1 [7].

Onderzoeken hebben aangetoond dat veel mensen met diabetes type 1 die een succesvolle alvleeskliertransplantatie hebben ondergaan, zonder complicaties als gevolg van afstoting, in staat waren om hun bloedglucose in evenwicht te brengen zonder insuline toe te hoeven dienen [3,8].

Ondanks de vele vorderingen die de laatste jaren zijn gemaakt, zijn er echter nog een aantal moeilijkheden: er is een gebrek aan donoren, de operatie is erg ingewikkeld, er is een hoog risico op afstoting en postoperatieve complicaties, en er zijn mogelijk bijwerkingen van immunosuppressiva [3,8].

Transplantatie van eilandjes van Langerhans van een donor

Eilandjes van Langerhans-transplantaties kunnen worden voorgesteld aan sommige mensen met diabetes type 1, vooral degenen die heftige schommelingen hebben in de bloedglucosespiegels [4,5,6]. Onderzoeken hebben aangetoond dat ongeveer 60% van degenen die deze behandeling kregen, 5 jaar na de transplantatie geen insuline meer nodig hadden om hun bloedglucosespiegels onder controle te houden [5].

Helaas is de wijdverspreide toepassing hiervan beperkt, om twee hoofdredenen. De eerste is de schaarste van donoren. De tweede is dat de ontvanger van de transplantatie gedurende de rest van hun leven immunosuppressiva moet gebruiken om te voorkomen dat het afweersysteem van hun lichaam de getransplanteerde cellen opspoort en aanvalt. Bovendien hebben anti-afstotingsmedicijnen verschillende opmerkelijke bijwerkingen, waaronder verhoogde gevoeligheid voor infectie [4,5,6].

Functionele bètaceltransplantatie

Een van de meest veelbelovende behandelingen voor diabetes type 1 is de transplantatie van cellen die in het laboratorium zijn omgezet in insulineproducerende bètacellen. Deze cellen kunnen worden gemaakt van stamcellen of andere soorten cellen (bijv. lever- of darmcellen) [3,4,5,6].

Er zijn echter veel technische problemen en beperkingen die moeten worden opgelost voordat de transplantatie van bètacellen een standaardprocedure kan worden [3,4,5,6].