Insuline: wat is dat en hoe werkt het?

Insuline: wat is dat en hoe werkt het?

Insuline is een hormoon dat van nature door de alvleesklier wordt geproduceerd [1,2,3]. De naam komt van het Latijnse woord insula, wat “eiland” betekent [2,3,4], omdat het wordt geproduceerd door groepjes cellen die eilandjes van Langerhans [1,2,3] worden genoemd.

Insuline wordt voornamelijk gebruikt om de glycemie van het lichaam te reguleren, dat wil zeggen het glucosegehalte in het bloed. Het zorgt ervoor dat glucose in de lichaamscellen kan komen [2,3,5]. De cellen kunnen vervolgens de glucose als energiebron gebruiken [3].

Bij mensen die niet leven met diabetes wordt dit hormoon continu in kleine hoeveelheden geproduceerd [3,5,6]. Na een maaltijd verhoogt het lichaam binnen een uur de productie ervan om de cellen te helpen de glucose uit het voedsel te gebruiken [1,3,6].

Wanneer het lichaam geen insuline meer aanmaakt en/of de lichaamscellen daar resistent voor worden, kunnen de glucosespiegels in het bloed niet langer gereguleerd worden; er ontstaat dan diabetes [3,7]. Diabetes wordt gekenmerkt door hoge bloedglucosespiegels; dit noemen we hyperglykemie [3,7].

Bij mensen die leven met diabetes type 1 worden de cellen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van insuline (bètacellen) vernietigd door het eigen afweersysteem van het lichaam. Daardoor kan de alvleesklier deze niet meer produceren of slechts in zeer kleine hoeveelheden [3]. Diabetes type 2 daarentegen treedt op wanneer de lichaamscellen niet goed reageren op insuline en wanneer de alvleesklier deze niet in voldoende hoeveelheden kan produceren [3,4,5].

De evolutie van insuline

Insuline werd in 1921 ontdekt door Frederick Banting en Charles Best aan de Universiteit van Toronto, en werd in het begin onttrokken aan de alvleesklier van varkens, koeien en paarden [1,3,7,8].

In het begin van de jaren 80 slaagden onderzoekers erin om recombinante menselijke insuline te produceren in het laboratorium [3,7,8]. Dit werd in 1982 voor het eerst op de markt gebracht [2,3,4,8]. Het bleek zuiverder en minder allergeen te zijn dan dierlijke insuline, en de structuur ervan was vergelijkbaar met de insuline uit de menselijke alvleesklier [2,4]. 

De onderzoekers slaagden er vervolgens in om de structuur van menselijke insuline te veranderen, om de snelheid en duur van de werking te optimaliseren [2,3,4,5]. Deze gewijzigde insulines worden analogen genoemd en zijn sinds 1996 op de markt [2,5,6].

De verschillende soorten insuline

Tegenwoordig zijn er verschillende soorten insuline beschikbaar voor de behandeling van diabetes, met verschillende gradaties van snelheid en werkingsduur [3]:

• Kortwerkende insuline, ook bekend als reguliere insulines; dit zijn menselijke insulines die in het laboratorium worden gemaakt. Ze beginnen gewoonlijk 30 minuten na toediening te werken en hebben een gemiddelde werkingsduur van ongeveer 6 uur [3,5,8].
• Snelwerkende analogen, die zijn ontwikkeld om sneller (10-30 minuten na toediening) en korter (3 tot 5 uur) te werken dan de reguliere insuline. [3,4,5,7].
• Middellang werkende insuline, die wordt gemaakt door reguliere insuline te combineren met protamines (een eiwit) of zink. Ze beginnen meestal binnen 1-2 uur na toediening te werken en kunnen ongeveer 20 uur actief blijven [1,3,5,8].
• Langwerkende analogen, die zijn ontwikkeld om langer en met grotere stabiliteit te werken dan de middellangwerkende [4,5,7]. Langwerkende analogen hebben een werkingsduur van ongeveer 24 uur, en sommige “ultra-lange” werkende analogen kunnen actief blijven tot 42 uur [5,6].

De snelheid en werkingsduur van deze verschillende soorten kunnen variëren afhankelijk van een aantal factoren, waaronder de toegediende dosis, de temperatuur of de toedieningsplaats [5,6,8].

De rol van insuline bij de behandeling van diabetes

Insuline is van essentieel belang in de behandeling van diabetes type 1. In sommige gevallen kunnen mensen met diabetes type 2 het ook nodig hebben, vooral wanneer geneesmiddelen niet langer voldoende zijn om de bloedglucosespiegels in evenwicht te brengen [3,4,6,8,9]. Dit hormoon wordt onder de huid toegediend met een spuit, een pen of een pomp [1,4,6].

Het doel van de toediening ervan is om de natuurlijke functie van de alvleesklier na te bootsen, waardoor het lichaam de insuline krijgt die het nodig heeft gedurende de dag en na de maaltijd. Hierdoor kunnen mensen die zelf niet langer of niet genoeg insuline produceren, verhogingen van hun bloedglucose beperken [1,3,7].