Stress en diabetes

Stress en diabetes

In de afgelopen jaren hebben een aantal wetenschappelijke onderzoeken de mogelijke effecten onderzocht van stress op diabetes, en hebben aangetoond dat het mogelijk is om te leren om stress te voorkomen en te beheersen [1,2,3,4]. In dit artikel vindt u nuttige informatie over de relatie tussen diabetes en stress, evenals enkele aanbevelingen die u kunnen helpen om te gaan met stressvolle situaties die u in uw dagelijks leven kunt tegenkomen.

Is diabetes een oorzaak van stress?

Uit een recent onderzoek onder bijna 9000 volwassenen bleek maar liefst 45% van de mensen met diabetes angst en stress te ervaren bij het omgaan met hun aandoening [1,5].

Het voortdurend moeten controleren van de bloedglucosespiegels, het volgen van een specifiek dieet, het toedienen van insuline en/of het innemen van orale medicatie kan allemaal van invloed zijn op het dagelijkse welzijn [2,4]. Episoden van hypoglykemie, veranderingen in de behandeling en vertrouwd raken met nieuwe technologie (bijv. een insulinepomp of continue glucosecontrole) zijn ook situaties die mogelijk stress veroorzaken [1,2].

De manier waarop mensen reageren op een stressvolle situatie of gebeurtenis verschilt echter van persoon tot persoon [1,4]. Voor sommigen kan stress positief worden ervaren, bijvoorbeeld wanneer het wordt gezien als een uitdaging [4]! Deze verschillen in reactie kunnen op diverse manieren worden verklaard: de context waarin de stress optreedt is een belangrijke factor, maar het hangt ook af van persoonlijke voorgeschiedenis en weten dat men kan vertrouwen op steun uit de sociale omgeving [1,4].

Is stress van invloed op de bloedglucose?

Stress is een van de natuurlijke reacties waarop het lichaam omgaat met een situatie die het als bedreigend beschouwt [1,4].

Als reactie daarop bereidt het lichaam zich voor op actie – de vlucht- of vechtreflex – en heeft daarom energie nodig. Een manier om dit te doen is door een aantal stresshormonen te produceren, zoals cortisol. Dit hormoon bevordert de afgifte van glucose (suiker) en lipiden (vetten) in de bloedbaan, wat op zijn beurt de bloedglucosespiegels verhoogt, wat leidt tot een onbalans in de bloedglucosespiegel die langer of korter kan aanhouden [1,4,5]. 

De precieze effecten van stress op de bloedglucose zijn echter ingewikkeld, en worden nog niet volledig begrepen [1,4,5]. Er is bewijs dat suggereert dat alleen chronische stress een effect heeft op glykemische behandeling, en dus op HbA1c-niveaus [2].

Veel onderzoeken suggereren ook dat de invloed van stress op diabetes eerder indirect is. Gespannen of angstig zijn kan leiden tot minder aandacht voor behandeling en levensstijl (roken, alcoholgebruik, lichamelijke inactiviteit en ongebalanceerd dieet), waardoor men minder zorgvuldig omgaat met de bloedglucosespiegels [1,3,4].

Bovendien toonde een onderzoek dat werd gepubliceerd in het medische tijdschrift Diabetes Care aan dat niet alle stressvolle situaties noodzakelijkerwijs een negatieve invloed hebben op de bloedglucosebeheersing. In dit onderzoek werd de deelnemers gevraagd onderscheid te maken tussen positieve stresserende gebeurtenissen (bijv. een verloving, de geboorte van een kind of een nieuwe baan) en negatieve stresserende gebeurtenissen (bijv. ruzie of het overlijden van een dierbare) die het afgelopen jaar in hun leven hebben plaatsgevonden [4].

De resultaten toonden aan dat degenen met onevenwichtige bloedglucosespiegels negatieve stress hadden ervaren, terwijl degenen die positieve stress rapporteerden de neiging hadden om hun diabetesmanagement te optimaliseren [4]!

Tips voor het omgaan met stress

Uit verschillende onderzoeken bleek dat stress op een aantal belangrijke manieren kan worden aangepakt:

• leren om bronnen van stress te herkennen en te verminderen, bijvoorbeeld door progressieve spierontspanning, ademhalingsoefeningen, meditatie en positieve mentale projectie;
• proberen zichzelf realistische, meetbare en haalbare doelen te stellen, bijvoorbeeld door een wandeling van 20 minuten in te plannen gedurende 3 dagen per week op hetzelfde tijdstip van de dag;
• plezierige vrijetijdsactiviteiten integreren in het dagelijks leven;
• anxiolytica of antidepressiva gebruiken (praat erover met uw huisarts en krijg een recept voordat u met een nieuw geneesmiddel begint) [1,2,3,4,5].

De positieve effecten van stressmanagement bevorderen het psychisch welzijn en kunnen in sommige gevallen ook een gunstige invloed hebben op bloedglucosebeheersing. Sommige onderzoeken hebben inderdaad aangetoond dat leren omgaan met stress kan helpen bij het optimaliseren van de bloedglucoseregulatie [1,2,3,4,5].