Insulinepompen voor kinderen: Wanneer en hoe gebruik je deze?

Wat is een insulinepomp?

Een insulinepomp is een klein elektronisch apparaat dat snelwerkende insuline aan het lichaam toedient wanneer het daaraan behoefte heeft  ^[1].

De twee belangrijkste soorten insulinepompen zijn ^[1]:

• Met slang, ook wel een traditionele of conventionele pomp genoemd
• Zonder slang, ook wel ‘patchpomp’ genoemd

De conventionele insulinepomp levert insuline via een kleine katheter (een slangetje met een naald of canule) die onder de huid wordt ingebracht en met kleefmiddel wordt vastgemaakt. Dit wordt vaak een ‘infusieset’ of een ‘infusiecanule’ genoemd ^[1].

Plastic slangetjes verbinden de infusieset met de pomp en geven de insuline vanuit de pomp af aan de patiënt ^[1].

De ‘patchpomp’ heeft geen slangetje en plakt in plaats daarvan met behulp van een pleister direct op de huid. Slangloze patchpompen hebben een insulinereservoir. De insuline wordt toegediend via een infusiecanule die bevestigd is aan de patchpomp, en de pomp wordt op afstand bediend met behulp van draadloze technologie ^[1]. 

Insulinepompen leveren op twee manieren insuline ^{[1, 2]}: 

• Een basale hoeveelheid — een continue infusie van snelwerkende insuline gedurende dag en nacht
• Bolusdoses — aanvullende, correctiedoses insuline die voor maaltijden en tussendoortjes worden toegediend 

De meeste insulinepompen hebben een boluscalculator die een aanbevolen bolushoeveelheid berekent op basis van de huidige bloedglucosespiegel, het totale aantal gram ingevoerde koolhydraten, en de actieve insuline in het lijf. ^[1]

Kan mijn kind een insulinepomp krijgen?

Insulinepompen kunnen veel gezondheidsvoordelen bieden ^[1] ook bij  kinderen en jongeren met diabetes type 1. Er zijn echter belangrijke factoren die je in overweging moet nemen voordat je beslist of een insulinepomp geschikt is voor een kind. 

Een aantal aspecten waarover ouders en verzorgers kunnen nadenken zijn: ^[2]

• Is het kind bereid en gemotiveerd om de insulinepomp te dragen? 
• Zal het kind de insulinepomp, en de  infusieset verdragen?
• Begrijpt de ouder/verzorger de basale-bolus-insulinetherapie volledig?
• Kan het kind (eventueel met hulp) koolhydraten tellen en invoeren?
• Weet zowel het kind als de ouder/verzorger hoe hij/zij (na uitgebreide instructie) een insulinepomp moet bedienen? 
• Draagt het kind een sensor om bloedglucose te meten? (Gewoonlijk moet de bloedglucose 4-6 keer per dag worden getest om de bolusdoses aan te passen, en ervoor te zorgen dat de bloedglucosespiegel onder controle is ^[3])
• Hebben het kind en de ouder een team van zorgverleners beschikbaar om hen te helpen en te ondersteunen bij de insulinepomptherapie? ^{[2, 3]}

Het is fijn om te weten dat voorafgaand aan insulinepomptherapie altijd een uitgebreide uitleg en instructie plaatsvindt.

Het starten van insulinepomptherapie kan alleen in gespecialiseerde centra in België en Luxemburg.

Wat zijn de voordelen van insulinepomptherapie voor kinderen?

Er zijn veel voordelen verbonden aan het gebruik van een insulinepomp bij kinderen. Veel daarvan zijn vergelijkbaar met de voordelen voor volwassenen met insulinepomptherapie:

• Met een insulinepomp wordt er automatisch basale insuline afgegeven. Dit basale programma probeert de activiteit van een gezonde alvleesklier na te bootsen. In combinatie met de controle van de bloedglucosespiegel is er met een insulinepomp een nauwkeurigere en meer gepersonaliseerde insulinetoediening mogelijk ^{[4, 5]}.
• Insulinepompen kunnen de glycemische controle en de diabetesresultaten verbeteren ^{[2, 4]}. Het zou kinderen kunnen  helpen een flexibele levensstijl te leiden ^[2]. Het aanpassen van de hoeveelheid benodigde insuline bij inspanning of tijdens het reizen is gemakkelijker met een pomp ^[4]. Insulinepompen kunnen hypoglykemie tijdens en na inspanning verminderen bij jonge mensen met diabetes type 1 ^[4].
• Met een insulinepomp is het gemakkelijker om in te spelen op bijzondere omstandigheden zoals maaltijden overslaan, minder eten, ziek zijn. Op een manier die niet mogelijk is met pentherapie ^[4].
• Met een pomp kun je gemakkelijk insuline toedienen (bolussen). Je kunt de bolus finetunen tot achter de komma, waarmee het gemakkelijker gaat om de  bloedglucosespiegel na het eten onder controle te houden.^[4]
• Consistent wordt na de overgang naar insulinepomptherapie een vermindering waargenomen van zowel de frequentie als de ernst van hypoglykemieën bij kinderen en tieners met diabetes type 1 ^[6]. Pomptherapie wordt ook in verband gebracht met een lager percentage hypoglykemische coma’s in vergelijking met pentherapie, vooral bij schoolgaande kinderen. ^[7] 
• Het risico op diabetische ketoacidose (DKA) is ook lager bij jonge mensen die insulinepompen gebruiken in vergelijking met jonge mensen die behandeld worden met meervoudige pentherapie. ^{[4, 7]} 
• Onderzoek heeft aangetoond dat insulinepomptherapie bijdraagt aan de kwaliteit van leven van kinderen met diabetes en hun gezin.^[6]
   

Wat zijn de nadelen van een insulinepomp voor kinderen?

Natuurlijk is het ook goed eventuele nadelen van insulinetherapie voor kinderen te benoemen. 

• Zeer jonge kinderen kunnen hun eigen pomp niet bedienen zonder hulp van hun ouders en verzorgers. Soms hebben ook oudere kinderen hulp nodig van hun ouders of verzorgers ^[2].
• Kinderen kunnen vergeten insuline toe te dienen voor ze gaan eten; een belangrijke uitdaging voor kinderen en tieners die een insulinepomp gebruiken ^[4].
• Omdat kinderen een groot deel van hun tijd op school doorbrengen, moet het schoolpersoneel wellicht worden voorgelicht over zaken als het gebruik van de insulinepomp, het meten van bloedglucose, het meten van ketonen, het reageren op noodsituaties, en het oplossen van problemen met de pomp ^[4].
• Het risico op complicaties zoals ketoacidose kan het gebruik van insulinepompen ontmoedigen.  Als de insulinepomp of de infusieset, onopgemerkt niet goed werkt, kan er binnen 3-4 uur ketoacidose optreden ^[5]. Dit komt doordat een pomp kleine hoeveelheden snelwerkende insuline toedient en er dus geen langwerkende insuline is om op terug te vallen ^{[4, 5]}.
• Insulinepomptherapie is in verband gebracht met gewichtstoename ^[4], wat bijzonder verontrustend kan zijn voor tieners.
• Er bestaat een risico op huidinfecties op of rondom de plaats van de infusieset/canule ^{[4, 5]}. Dit is een veel voorkomende complicatie bij insulinepomptherapie en kan ontsteking, pijn, roodheid en zwelling op de infusieplaats veroorzaken ^[5].
• Voor kinderen kan het een drempel te zijn om ‘vast te zitten’ aan een pomp. ^[5]
• Een mogelijk risico’s bij insulinepompgebruik is het optreden van onverklaarbare hyperglykemieën ^[5]. Deze kunnen  veroorzaakt worden door  mechanische problemen, pompstoringen of problemen op de infusieplaats ^[5].

Het is belangrijk de voor- en nadelen van insulinepomptherapie tegen elkaar af te wegen voordat je een definitieve beslissing neemt. Het diabeteszorgteam kan je hierbij helpen. 

Wat is de minimumleeftijd waarop een kind een insulinepomp mag gebruiken

Er is momenteel geen internationaal vastgestelde minimumleeftijd waarop een kind een insulinepomp mag gebruiken.

Insulinepomptherapie wordt vaak al aangeboden aan kinderen voor de leeftijd van zeven jaar ^[6]. Talrijke onderzoeken tonen de voordelen aan van het gebruik van insulinepompen, zelfs bij zeer jonge kinderen, en tonen een betere glykemische controle en een vermindering van hypoglykemie in vergelijking met het gebruik van pentherapie ^[1]. Insulinepomptherapie kan bloedglucoseregulatie gemakkelijker maken bij  jonge kinderen. Ook bijvoorbeeld wanneer het moeilijk op voorhand voorspelbaar is hoeveel er gegeten gaat worden door het kind. Of wanneer  het kind een lage insulinebehoefte heeft. Een insulinepomp kan op deze manier vele voordelen bieden aan het kind en zijn/haar familie. ^[1]

Wel moet worden opgemerkt dat uit sommige onderzoeken is gebleken dat er geen verschil is in glykemische controle bij jonge kinderen onder de zeven jaar wanneer insulinepomptherapie wordt vergeleken met pentherapie ^[1], en dat er meer gerandomiseerde en grotere onderzoeken moeten worden uitgevoerd om de voor- en nadelen van insulinepompen voor kinderen volledig te begrijpen ^[6].

Volgens klinische richtlijnen van verschillende diabetesorganisaties over de hele wereld — de American Diabetes Association, de International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes, of de Endocrine Society — kan insulinepomptherapie alle personen met diabetes type 1 ‘ongeacht hun leeftijd’ ten goede komen ^[1]. 

Het is belangrijk om te onthouden dat het gebruik van insulinepompen in verschillende leeftijdsgroepen unieke uitdagingen kan opleveren. Je kunt de meest geschikte opties voor jouw kind bespreken met je zorgteam. 

Zou jouw kind een insulinepomp moeten gebruiken?

Er zijn veel belangrijke dingen die je moet overwegen voordat je besluit over te gaan naar insulinepomptherapie.

Onderzoek toont aan dat pomptherapie veel voordelen heeft voor kinderen met diabetes type 1, hoewel, net als bij elke behandelingskeuze, er ook nadelen zijn aan het gebruik van insulinepompen door kinderen ^{[1, 2, 4, 5, 6]}. 

Het gebruik van een insulinepomp vereist inspanning, inzet en bereidheid om te leren, vooral in het begin ^[2]. 

Met voorlichting, toewijding en steun kan een insulinepomp de kwaliteit van leven van een kind verbeteren ^[3]. Bovendien gaat de insulinepomptechnologie snel vooruit. Naarmate er meer opties op de markt komen, wordt deze therapie steeds handiger en ruimer beschikbaar ^[1].